تردیدی در درستی محاسبه شاخص‌ها نیست!

شاخص یعنی عددی که بتواند وضعیت کلی و روند کلی بازار را نمایندگی کند و برای ارائه چنین عددی و افزایش دقت آن، کارهای جدید نیاز است.

البته بستگی دارد سرمایه‌گذار یا تحلیلگر به دنبال چه باشد. اگر به دنبال تغییرات قیمت باشد، شاخص قیمت مهم می‌شود. اگر سرمایه‌گذار به دنبال روند بازدهی خود و تحلیلگر به دنبال تحلیل بازده بازار باشد، شاخص بازده کل باید مد نظر قرار گیرد. حال اگر در مورد سهمی، درصد کمی از کل سهام مورد معامله قرار گیرد، تغییرات قیمت یا بازدهی تابع همان مقدار که معامله می‌شود، خواهد بود. برای این حالت، شاخص قیمت بخش شناور آزاد آن و شاخص کل با شناور آزاد آن مدنظر است.
در شرایط فعلی ارائه شاخص جدید می‌تواند کمک کننده باشد، چون روش‌های تحلیل در همه جای دنیا باید وضعیت پویای خود را داشته باشد و در این زمینه باید به نقطه‌ای برسیم که تعداد زیادی شاخص باشد تا استفاده کنندگان دریابند از کدام شاخص در کجا استفاده کنند. هر چند مشکل امروز بورس ما لزوماً به شاخص باز نمی‌گردد.
در بازار اوراق بهادار، برخی موضوعات ریزساختاری وجود دارد که مهم هستند مانند بحث محاسبه شاخص و داشتن شاخص‌های مختلف، اینکه قیمت پایانی چطور محاسبه شود و اصلا دامنه محدود نوسان باشد و دامنه محدود نوسان برای همه شرکت‌ها یکی باشد یا برای شرکت‌های مختلف متفاوت باشد؛ اینها موضوعات ریزساختاری است که باید درمورد آنها صحبت شود و حتی زمان‌هایی که مقداری اوضاع بورس در رکود است، معمولا زمان بیشتری برای کار کردن روی ساختارهای اصلی و روی چارچوب‌های کاری وجود دارد.
البته این مسئله که این شاخص چه نوع شاخصی است هم مطرح است. هیچ شاخصی به تنهایی وضعیت کلی بازار را نشان نمی‌دهد، یعنی هر کدام از شاخص‌های موجود پیامی دارند و زمانی که کنار هم گذاشته می‌شوند، می‌توان با استفاده از آنها به تجزیه و تحلیل از وضعیت بازار رسید.

مثلا شاخص کل وزنی ما شاخص موزون است و شرکتی که ارزش بازار بیشتری دارد از شرکتی که ارزش بازار کمتری دارد در آن موثرتر است. حال اما بعضی معتقدند که این شاخص درست نیست دلیل آن هم این است که سرمایه‌گذاران بازدهی خود را با شاخص کل وزنی مقایسه می‌کنند و نتیجه می‌گیرند که شاخص وزنی نمی‌تواند وضعیت سرمایه‌گذاری آنها را نشان دهد.

علت این است که سرمایه‌گذاران در زمان تشکیل سبد سرمایه‌گذاری، لزوماً متناسب با وزن هر سهم بر اساس ارزش بازار، در سبد خود از آن سهم خریداری نمی‌کنند و علاوه بر آن در طول زمان بر اساس تغییرات قیمت، سبد تعدیل نمی‌شود. برای حل این مساله می‌توان به شاخص هم وزن مراجعه کرد.
در نتیجه می‌توان گفت شاخص‌ها در حال حاضر درست محاسبه می‌شوند و مشکلی در محاسبات مربوطه نیست. یعنی خود شاخص درست بوده و درست هم محاسبه می‌شود. البته ممکن است قیمت سهمی به اصطلاح دست‌کاری شود و قیمتی که در بازار به عنوان قیمت پایانی نشان داده می‌شود، با واقعیت تمایز داشته باشد، با این حال نمی‌توان در درستی محاسبه شاخص‌ها تردیدی وارد کرد.

• علی سعیدی- کارشناس بازار سرمایه